Nexhat Halimi
Mëngjesi çelej në lule të trëndafiltë.
Shtoji ende flinte. Vetëm ata që duan të përjetojnë detin nga zgjohet në ag e ndiqnin rrugën e ngushtë. Deti, i qetë, në valëzimet e veta të brendshme, krijonte imazhin tejet të mahnitshëm në gjithë sipërfaqen e vet. Në syprinën e morisë së kaltër të ujit qetësinë përrallore e prishin vetëm tufat e para të dritës së ditës së re dhe ndonjë notues i etshëm për ëndrra…
E çela torbën, e hapa çadrën dhe disa gjëra i vëra për përdorim të menjëhershëm. Një peshqir, një dyshek të plastikës, për t’u shtrirë në të, një gomë për ta vënë rreth trupit Dea, në rast të hyrjes më të thellë në det.
Bëhesha gati të shtrihesha. Kush vinte më përshëndeste, qoftë dhe i panjohur. Kjo gjë ma zgjonte ndjenjën e të qenmitë në Dumnicë. Ma tirrte traditën shqiptare, e cila lidhej me përshëndetjen me të takuarin në rrugë, qoftë dhe i panjohur. Cili i hapte sytë, të shikonte dhe të uronte ditë të mbarë. Diçka të tillë, nuk mbaja mend në kohë të fundit në Prishtinë.
– Çështje kulture, – mendoja dhe e rikujtoja një ngjarje të vogël apo dy apo tri çaste, gjatë qëndrimit në Gjermani. Më ngjau të dilja me ngutë nga banesa. Bënte mëngjes i acartë. Nuk arrita të vendosja, ta pres autobusin, i cili arrinte çdo shtatë minuta te stacioni, apo të ikja më këmbë. Në rrugën që e ndiqja nuk lëvizte njeri.
Papritur do të shfaqet një burrë, biond. E ula pak kokën, të mos më cakërroheshin shikimet me të. Ai më përshëndeti dhe më tha diçka lidhur me kohën e ujkut, që shfaqej. Lëviza kokën, buzëqesha. Nuk e flisja mirë gjuhën gjermane. Herën tjetër, udhëtoja me Uban ferrvisë nëntokësore. E shikoja një çupë para vetës. E shikonte një libër të ilustruar, me kore të forta. Papritur më kapi të teshtija disa herë.
Me t’u qetësuar shqetësimi, i cili më mori befas, dëgjova të më uronin shëndet, dy tre zëra. E fundit më uroj çupa, e cila qëndronte para meje. Buzëqesha dhe e përshëndeta me lëvizje koke. Herën e tretë, më ngjau, të prisja autobusin. Priste për të satën herë dhe një vashë. Përnjëherë nga ajo rrodhi një zë. Po të përshëndes, meqë kaq herë takohemi këtu e nuk flasim. Unë jam, e tha emrin e vet…
Përnjëherë vërejta të vinin të qeshura Mira dhe Dea, të cilt qenë ndalur për ca kohë në dyqan për të blerë vaj ulliri, Kantarian, për nxirje dhe mbrojtje nga dielli.
– Çfarë po mendoje? – foli Mira.
– Mendoja, kudo të jesh, ti duhet ta shprehësh kulturën tënde…
– Patjetër, – tha Dea.
2.
– E ky qen i vogël? – E shikova qenin që afrohej dhe më pastaj u ul pranë Deas. I qetë, me sy të verdhë, me pika të zeza. Sy të tillë nuk kam parë. Ai, herë shikonte detin e herë tjetër mua dhe rërën tashmë të ndezur flakë të plazhit
– Ky erdhi, papritur. Vetëtimthi, vinte e nuk mund t’i iknim, – tha Dea.
– A mund ta mbani, a është i pastër… Shihet, qenka i mirë mbajtur. Sytë, më ngjajnë në ata sy të gjarprit, – tha Mira.
– Kaluam rrugës për në dyqan. E pamë të kujdeseshin për të, Ziba dhe Eda. I kishin përgatitur diçka për ushqim. Hante dhe sytë nuk i ikte nga ne. Papritur mësyu të vinte. E gjetëm para derës së dyqanit… Morëm udhë për në plazh e ai vinte hije prapa. Ja, ku është, tashmë.
– Është bërë hije imja. Ja, shikoje, baba, – tha Dea.
– E keni pagëzuar?
– Jo. Ende nuk vendosëm ta mbajmë apo ta kthejmë aty ku e morëm…
– Pse nuk e pagëzoni, syri i gjarprit?!
– Mendoja ta pagëzoja LulAlba.
– Emër i bukur. E mbajt me shëndet.
– Oh! Kjo do të thotë, mund ta mbaj, apo jo?
– Do të qash me lot më pastaj, ndërsa e kupton i kujt është dhe ai e kërkon këlyshin e vet. Mund t’ia kthesh pronarit, atëherë, ndërsa do të mësohesh me të. Krijon një dashuri, fundi do të jetë me lot
– Nuk e kërkon askush. Nuk është i askujt, siç e tha dhe gjahtari.
– Çfarë tha ai?
– Ky është një qenë i racës së përzier. Ja, shikoja shputat, shikoja kokën… Sytë më pastaj, veshët, siç duket është mjaft inteligjent,- e shprehu mendimin gjahtari.
– Të ishte siç ka thënë, do ta merrte vetë…
– Gjahtari s’mund ta merrte. Tashmë e kisha marrë unë dhe s’ia jap askujt…- tha Dea.
– Merre, pra, për aq kohë sa do të qëndrojmë këtu…
– Për sa kohë, the, ngaqë nuk e dëgjova.
– Kaq sa do të qëndrojmë këtu, në Shtoj…
Qenushi i rrinte te këmbët Deas. I gatshëm të lozte siç dëshironte ajo.
– Dua ta mbaj, patjetër, e sheh si më shikon, – fliste Dea dhe filloi të vraponte e ai e ndiqte për gjurmë. Ajo vraponte buzë uji, ai ikte buzë ujit. Ajo futej në ujë, edhe ai futej në ujë. Loja e tyre kishte diçka të zjarrtë në vete. Shprehte diçka magjike. Kjo zgjati gjatë kohë. Të na humbin më pastaj nga sytë… Më vonë, Dea e mbushur frymë ia behu para nesh. Kishte ca guaca të gjalla në grusht.
– Çfarë të duhen ato?
– Do t’i shfrytëzoj për karrem. Do të hedh grepin në ujë dhe ndoshta do të zë ndonjë peshk. Më të mira sesa guacat nuk ka, t’i shfrytëzosh për karrem, – tha ajo, ndërsa LulAlba i qëndronte afër dhe e lëvizte me hov bishtin.
Dita e bukur dhe deti i qetë krijonin një peizazh të mrekullueshëm. Dea mori shkopin e peshkimit, e bëri gati dhe u nisë buzë ujit. E hodhi grepin në ujë dhe u ulë në rërë. Pranë i qëndronte qenushi. Të dy shikonin në të njëjtën pikë. Shikonin boçën, e cila tregonte përmes dridhjesh të lehta, mos do të jetë kapur ndonjë peshk në grep. Unë e Mira i shikonim nga larg. Ajo një vajzë e vogël. Ai një këlysh tre ose katër muajsh. Në çast qenushi u ngrit në këmbë, më pastaj dhe Dea, e cila tërhoqi grepin nga uji së bashku me një peshk pak më të madh. Qe një peshk sa gishti tregues… Kërcyen të harlisur, para peshkut, i cili lëvizte ashpër mbi rërë.
– E sheh babi, ne peshkojmë së bashku, – tha Dea. Qenushi i sillej rreth dhe të binte më shumë në sy, pandërprerë e lëvizte bishtin.
– Ky do të jetë peshku që do ta hajë këlyshi për drekë, – qeshi Dea e ngazëllyer dhe e largoi nga grepi peshkun. Këlyshi vetëm e shikonte, pa u vërsulur në të. Dea e hodhi prapë grepin me karrem në ujë dhe ktheu kokën nga LulAlba.
– Çfarë pret ti?
Këlyshit i ndritën sytë e verdhë, me ca pika të zeza, që m’i përkujtonin sytë e gjarprit. Në qe LulAlba i tillë. Fare nuk qe agresiv. Përveç ndonjë herë, që e shfaqte veten..
– Merre, – ia bëri Dea. Ai këtë gjë e kishte pritur. U hodh dhe e kapi, e kollofiti me një të hapur të gojës. – Ja, ky është një qenush i mirë dhe i zgjuar. Do të jemi miq të mirë.
Në kthim për në shtëpi, duhej të kalonim nga shtëpia e Zibës dhe e Edës. Ato qëndronin në kopsht dhe të na parë, të buzëqeshura na u afruan, me një qafore për LulAlbën.
– Ja Dea, kjo është një qafore për qenushin tënd, ndërsa ky është një kapistër i mirë.
Dea i falënderoi disa herë dhe ia vuri qaforen qenushit.
– Sa bukur të rri, ta mbash me shëndet, – i fliste ajo qenushit i cili vetëm e shikonte dhe lëvizte bishtin sa në të majtë sa në të djathtë. Kjo nënkuptonte vetvetiu gëzimin që ndjente për qaforen, i cili i pëlqente.
– Vërtet i qëndronte bukur qaforja, që ia vuri Dea.
3.
Ka ngjarje, çaste, data, që duke lënë zjarrin, gjakun e jehonën në kohë, hyjnë në thellësi të shpirtit, bëhen qiell me yje, shkruhen besnikërisht në ditarët e kujtesës, ngelin gjithmonë fanarë të gjallë në errësirën e kohës së ikur, të ndrisin veten në librat e shenjtë, t’i lexojnë shkronjë për shkronjë ata që e duan mrekullinë e çelur me pranverën, ata që ia ndiejnë aromën lules.
Më kujtohet ajo nismë e shkrimit, që zgjohet gjithnjë nga aromë e thellë e lules së mëngjesit… Udhëtonim, gjithnjë duke e përjetuar lojën e LulAlbës, në erë të jugut, në erë të detit. Këlyshin, e lidhur fort me Dean, e morëm me vete në shtëpinë e Ganiut dhe vendosëm ai të flinte në korridor. Të lodhur nga plazhi dhe rrezet e diellit na mashtroi gjumi mjaft herët.
Ende në kllapi, gati-gati në ëndërr, dëgjoja një përplasje të qetë të detit. Papritur mu bë seç nga arriti një gërthitje në derë. Dola, i befasuar. Në derë qe LulAlba?
– Ti, çfarë ke që më shqetëson?
Doli nga dhoma dhe Dea. I fërkoi sytë e buzëqeshi. Ajo e kishte kuptuar pse këlyshi e bënte atë gjë.
– Ka nevojë për gjëra fiziologjike, – tha e doli me të në dorë në kopshtin e shtëpisë.
Ky qe shqetësimi i vetëm dhe faji ynë për të gjitha ditët e pushimit, që do të shkaktohet mes nesh e LulAlbas. E lenim të vetmuar shtëpinë, pak pa aguar mëngjesi e dilnim në plazh. Ditët me mërzi që i përjeton secili në plazh, herë-herë, thyheshin me lojën e Deas e të këlyshit. Ai kështu do të bëhet tërësisht një me secilin në familje. Veç arriti dhe dita e përfundimit të pushimit, të cilën e përjetuam me lot të gjithë.
Në stacion të autobusëve na thanë se nuk mund ta merrni kurrsesi pa pasaportë LulAlban. E për këtë gjë, të panjohur për ne, duhet pritur me ditë. Kjo gjë njëjtë na prishte punë. Dea shpërtheu në lot, më pastaj sytë iu përlotën dhe Mirës. As unë nuk ndihesha pa lot… LulAban e lanë para shtëpisë së Zibas dhe Edës, e ikëm me një kujtim të hidhur në fund.
4.
Vitin tjetër prapë shkuam për pushime në Shtoj.
Shpresonim tra takonim përsëri LulAlban.
Nuk gjetëm më gjurmë për LulAlban. Vetëm kujtimi mbeti në ditarin e secilit dhe fjalët e thëna të Didës dhe të Bekimes, të cilat punonin në dyqan, përshfaqin rrëfimin sesi vinte këlyshi për çdo ditë dhe e kërkonte Dean.
– Ka shkuar, – i thoshte Dida. – Kot e pret e kotesh aty para dyqanit…
– Dea ka shkuar? Dea ka shkuar,- i thosha Bekimja e ai vinte e vinte dhe priste.
Nuk e gjetëm më.
Nuk mësuam as kush e mori.
Atë këlysh të mirë, të veçantë, të sjellshëm e inteligjent, siç e kishte përshkuar shprehur dhe gjahtari, i cili do të gjendej aty në atë çast. S’mund të gjej diçka më të mirë për të. Natyrisht, veç dhembjes që e ndiej sa herë ta kujtoj dhe e marrë me mend çfarë përjeton Dea.
Ndoshta, do ta takojmë një vit më vonë.
